طلاق توافقی چیست و چگونه است؟
در این نوشته که توسط وکیل پایه یک دادگستری و دقیقاً مطابق با شرایط روز و رویه مرسوم دادگاه‌های خانواده در سراسر ایران نوشته شده است، با ۰ تا ۱۰۰ شرایط طلاق توافقی بدون حضور زوجین، مدت زمان، مدارک مورد نیاز، مشاوره‌های اجباری و مراحل طلاق توافقی در سال ۱۴۰۱ آشنا میشوید.
طلاق توافقی چیست؟ طلاق توافقی نوعی از طلاق است که در آن زوج و زوجه (زن و شوهر) بنا به هر دلیل و علتی به این نتیجه می‌رسند که امکان ادامه زندگی مشترک برایشان مقدور نیست و تصمیم قطعی به جدایی و شروع مراحل طلاق توافقی می‌گیرند و به همین منظور در ارتباط با کلیه مسائل مربوط به زندگی مشترک، تعهدات، دیون و تکالیف آن با یکدیگر به تفاهم و توافق می‌رسند. در واقع شرایط طلاق توافقی همانطور که از نام آن پیداست بطور کامل بستگی به توافقات زوجین دارد که مهمترین آنها عبارتند از:
حضانت فرزند یا فرزندان مشترک
نفقه زوجه و فرزندان و جهیزیه
اجرت المثل دوران زوجیت (در صورت وجود)
همچنین شاید از همه چالش بر انگیزتر، در مورد مهریه
مواردی که زوجین در مورد آن تفاهم دارند برای دادگاه نیز محترم و قابل قبول است و در رای دادگاه (گواهی عدم امکان سازش) ذکر می‌گردد.
جدیدترین شرایط طلاق توافقی
شرایط طلاق توافقی در استان تهران و استانهای دیگر ایران تغییر کرده و متقاضیان گرامی باید ابتدا به سامانه نوبت دهی طلاق مراجعه نموده و با ثبت اطلاعات خود در این سامانه، اقدام به دریافت نوبت از مراکز غربالگری نمایند و در زمان تعیین شده به مرکز غربالگری یا مراکز مشاوره خانواده مراجعه کنند.
مراحل طلاق توافقی
در ادامه تمام مراحل طلاق توافقی را در ۸ گام ساده برای شما توضیح میدهیم:
گام اول: مشاوره‌های اجباری
با توجه به آخرین تغییرات موجود در استان تهران و بسیاری از استانهای کشور، اولین اقدام طلاق توافقی مراجعه به سامانه نوبت دهی طلاق و ثبت اطلاعات زوجین در این سامانه است.
سپس زوجین باید به مراکز غربالگری و مشاوره خانواده مراجعه نمایند و پس از انجام مشاوره‌های لازم، “گواهی عدم انصراف از طلاق” دریافت کنند.
گام دوم: تقدیم دادخواست
دومین گام برای انجام طلاق توافقی، تقدیم دادخواست طلاق به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است.
برای این منظور، زوجین یا وکلای ایشان باید به همراه مدارکی مانند: شناسنامه، کارت ملی و عقدنامه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و دادخواست خود را تقدیم نمایند.
گام سوم: تعیین وقت دادرسی
پس از تقدیم دادخواست طلاق توافقی، باید منتظر تعیین وقت حضور در دادگاه خانواده جهت رسیدگی به موضوع باشید.
تعیین وقت رسیدگی، بوسیله ابلاغ الکترونیکی در سامانه ثنا به اطلاع زوجین خواهد رسید. همچنین صدور ابلاغیه بوسیله ارسال پیامک‌هایی به اطلاع زوجین می‌رسد.
گام چهارم: حضور در جلسه دادگاه
اقدام بعدی، حضور زوجین یا وکلای ایشان در دادگاه خانواده در روز و ساعت تعیین شده در ابلاغیه به همراه مدارک لازم است.
گام پنجم: مشاوره در دادگاه
در این زمان پس از پرداخت هزینه مشاوره، زوجین یا وکلای آنها به واحد مشاوره مستقر در دادگاه خانواده مراجعه می‌نمایند و مشاور خانواده با طرفین مذاکره و در ابتدا سعی در مصالحه و سازش میکند و در صورت موثر واقع نشدن اصلاح ذات البین و ارشاد و راهنمایی‌های مشاور خانواده و اصرار زوجین یا وکلای آنها به وقوع طلاق، مشاورین خانواده با ذکر دلایل نسبت به مصلحت یا عدم مصلحت زوجین در خصوص تفریق و جدایی، اظهار نظر می‌نمایند. سپس توافقنامه توسط مشاور خانواده تکمیل و به امضاء وی و طرفین می‌رسد و به زوجین یا وکلاء آنها تحویل داده می‌شود تا جهت صدور گواهی عدم امکان سازش به دادگاه ارائه نمایند.
توافقنامه معمولاً شامل موارد زیر است:
- توافق و تعیین تکلیف در خصوص مهریه
- نفقه زوجه
- اجرت المثل
- جهیزیه
- حضانت فرزند
- نحوه و تاریخ‌های ملاقات با فرزند
- حضانت و نگهداری و نفقه فرزند و میزان و نحوه پرداخت آن
- سایر حقوق مالی و غیر مالی طرفین
گام ششم: احراز باردار بودن یا باردار نبودن زوجه
احراز بارداری یا عدم بارداری زوجه از سوی دادگاه جهت صدور گواهی عدم امکان سازش الزامی است و برای این منظور ۳ راه زیر وجود دارد:
اقرار زوجه
اقرار زوجه مبنی بر عدم بارداری زوجه که در اینصورت دادگاه با این اقرار اقدام به صدور گواهی عدم امکان سازش می‌نماید اما اجرای صیغه طلاق در دفتر طلاق، منوط به آن است که زوجه قبلاً به آزمایشگاه پزشکی مراجعه نموده و پس از انجام آزمایشات پزشکی مربوطه، گواهی عدم بارداری را به دفاتر طلاق ارائه نماید.
مراجعه به آزمایشگاه
قبل از مراجعه به دادگاه خانواده، زوجه به آزمایشگاه پزشکی مراجعه نموده باشد و گواهی عدم بارداری را از آزمایشگاه فوق اخذ و به دادگاه ارائه نماید که در اینصورت پس از صدور گواهی عدم امکان سازش از سوی دادگاه خانواده، با مراجعه زوجین به دفاتر طلاق، دفاتر فوق اقدام به اجرای صیغه طلاق می‌نمایند.
نکته: در صورتی که زوجه باکره باشد، نیازی به اقرار زوجه به عدم بارداری و همچنین نیازی به ارائه گواهی عدم بارداری نیست. اما بجای آن زوجه باید با معرفی نامه دادگاه به پزشکی قانونی (فقط پزشکی قانونی و نه آزمایشگاه پزشکی و یا پزشکان دیگر) مراجعه نماید و پس از انجام آزمایشات و معاینات مربوطه، «گواهی سلامت بکارت» مبنی بر تایید دوشیزه و غیر مدخوله بودن را اخذ و به دادگاه ارائه نماید.
نکته: در صورتی که زوجه یائسه باشد، نیازی به اقرار وی به عدم بارداری و همچنین نیازی به ارائه گواهی عدم بارداری نیست.
اتفاق نظر زوجین بر وجود جنین
چنانچه زوجین بر وجود جنین اتفاق نظر داشته باشند، این موضوع در گواهی عدم امکان سازش ذکر می‌شود.
گام هفتم: حضور مجدد در دادگاه
پس از اقدامات پیش گفته، زوجین یا وکلای آنها به دادگاه خانواده مراجعه می‌نمایند و دادگاه با احراز علقه زوجیت و با توجه به مواردی همچون نظریه مشاور، محتویات پرونده و توافقات زوجین اقدام به صدور رای که همان گواهی عدم امکان سازش است، می‌نماید.
گام هشتم: مراجعه به دفتر طلاق
پس از صدور گواهی عدم امکان سازش از سوی دادگاه، زوجین یا وکلای آنها ۳ ماه فرصت دارند تا با در دست داشتن گواهی عدم امکان سازش و مدارک لازم دیگر، به دفتر طلاق مراجعه نمایند و با جاری شدن صیغه طلاق و ثبت آن، مراحل طلاق توافقی به اتمام می‌رسد.
مشاوره‌های اجباری طلاق توافقی دقیقاً چگونه است؟
الزام به انجام مشاوره موضوعی کاملاً قانونی و برگرفته از قانون حمایت خانواده مصوب اسفند ماه سال ۹۱ است. در ماده ۲۵ این قانون موضوع ارجاع طلاق توافقی به مشاوره جزء الزامات و تکالیف دادگاه خانواده است و در واقع دادگاه خانواده بدون جلب نظر مشاوره خانواده نمی‌تواند اقدام به صدور رای «گواهی عدم امکان سازش» نماید.
در ماده قانونی فوق الذکر برای انجام مشاوره خانواده قبل از صدور رای عبارت «باید» وجود دارد، ماده مذکور نشان می‌دهد که دادگاه برای انجام مشاوره خانواده اختیار ندارد بلکه الزام و تکلیف دارد و حتماً باید مشاوره قبل از صدور رای انجام شود.
برای همین منظور و طبق رویه‌ای که ماه‌ها است در تمام ایران جریان دارد، پیرو توافقات حاصله بین قوه قضائیه و سازمان بهزیستی کشور و به منظور ارتقاء سطح کیفی مشاوره‌های خانواده تصمیم بر این شده که مراکز مشاوره زیر نظر سازمان بهزیستی کشور باشند و زوجین گرامی باید برای حضور در جلسات مشاوره مطابق با موارد ذیل عمل نمایند:
- مراجعه به سامانه اینترنتی تصمیم (مداخله در طلاق) و ثبت مشخصات و ثبت نام در این سامانه و انتخاب نزدیکترین مرکز غربالگری به محل سکونت و انتخاب تاریخ مراجعه
نکته: انتخاب مرکز غربالگری و تاریخ مراجعه اختیاری است، در نتیجه زوجین می‌توانند هر کدام از مراکزی که در سامانه تصمیم وجود دارد و همچنین تاریخ مراجعه را به اختیار خود انتخاب نمایند
- زوجین در تاریخ موردنظر به مرکز غربالگری انتخاب شده مراجعه می‌نمایند و پس از اقدامات لازم به یکی از مراکز مشاوره منتخب برای شروع جلسات مشاوره خانواده معرفی می‌شوند
- پس از انجام جلسات مشاوره با مشاوران مذکور (حدوداً ۵ جلسه مشاوره لازم است)، اگر زوجین همچنان بر تصمیم خود مبنی بر طلاق اصرار داشته باشند، مرکز مشاوره اقدام به صدور گواهی عدم انصراف از طلاق می‌نماید
نکته : صدور گواهی عدم انصراف از طلاق که برای ثبت دادخواست طلاق توافقی الزامی است، حدوداً ۴۵ روز پس از پایان جلسات مشاوره امکانپذیر است.
- پس ازصدور گواهی عدم انصراف از طلاق زوجین متقاضی می‌توانند به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و نسبت به ثبت دادخواست طلاق توافقی اقدام نمایند
- سپس برای زوجین وقت جلسه دادرسی تعیین خواهد شد که باید در تاریخ و ساعت تعیین شده در شعبه دادگاه خانواده که تمامی این موارد در ابلاغیه دادگاه مشخص شده است حضور داشته باشند.
روش کار مراکز مشاوره خانواده
پس از ثبت نام زوجین در سامانه تصمیم و انتخاب نزدیکترین مرکز مشاوره، وقت فوری همراه با کد رهگیری برای زوجین صادر می‌شود.
با مراجعه به مرکز غربالگری و اصرار زوجین به جدایی، چند سوال از زن و شوهر در خصوص علل جدایی پرسیده می‌شود، سپس زوجین توسط کارشناس مربوطه، به مشاوره خانواده معرفی می‌شوند و این آغاز جلسات اجباری مشاوره است.
هزینه مشاوره چقدر است؟
هزینه مشاوره برای هر جلسه و به ازای هریک از زوجین در حدود ۵۲ هزار تومان است.
چند جلسه مشاوره لازم است و چقدر زمان می‌برد؟
انجام حداقل ۵ جلسه مشاوره الزامی است و بسته به ازدحام و یا خلوتی مرکز مشاوره، پروسه زمانی مشاوره بین حداقل ۴۵ روز تا ۳ ماه متغیر خواهد بود.
نکته مهم: جلسات اجباری مشاوره تحت هیچ شرایطی کمتر از ۴۵ روز نخواهد بود و شما هم اگر بنا به هر دلیلی تمایلی به حضور در جلسات مشاوره اجباری و صرف زمان حداقل ۴۵ روز را ندارید و همچنین تمایلی به حضور در جلسه دادگاه و دفتر طلاق ندارید با ما تماس بگیرید.
توافق در مورد مهریه در طلاق توافقی
یکی از تعهدات و دیون بسیار مهمی که عقد نکاح برای مرد ایجاد میکند، مهریه است. مهریه از دیون ممتاز محسوب می‌شود و زن در مورد مطالبه مهریه بر دیگر طلبکاران شوهر خود، ارجحیت دارد.
اگر زوجین در مورد مهریه و شرایط پرداخت آن به توافق نرسند، دادگاه از صدور گواهی عدم امکان سازش خودداری خواهد نمود و در نتیجه عملاً امکان طلاق توافقی وجود نخواهد داشت.
طبق ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی:
«به مجرد عقد، زن مالک مهر می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید». بنابراین به محض اینکه صیغه عقد نکاح جاری می‌شود، مالکیت زن بر مهریه مستقر می‌گردد.
در همین رابطه در ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی آمده است: «زن می‌تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند، مشروط بر این که مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود».
توافق زوجین در مورد مهریه می‌تواند شامل موارد ذیل باشد:
۱- زوجین توافق کنند که مرد مقدار مشخصی از مهریه را بپردازد، مثلاً زن می‌تواند تمام یا بخشی از مهریه خود را بذل کند (ببخشد) و الباقی را مطالبه کند امّا برای پرداخت آن به مرد مهلت می‌دهد.
نکته: دقت کنید که این مهلت باید حتماً مشخص و معین باشد و اگر زمان یا زمان‌های پرداخت آن مشخص نشود، چنین شرطی به علت غرری بودن باطل است.
۲- زن می‌تواند صرفاً بخشی از مهریه خود را در ازای بدست آوردن برخی از امتیازات به شوهر خود بذل نماید امّا الباقی آن را مطالبه نماید که در چنین صورتی باید مشخص شود که اولاً) دقیقاً چه مقداری از مهریه را بذل می‌نماید. دوماً) الباقی مهریه را به چه ترتیبی دریافت می‌نماید.
توافق در مورد نفقه در طلاق توافقی
نفقه نیز مانند مهریه یکی از حقوق مالی مهم زن است، تفاوت مهم نفقه با مهریه این است که جنس و مقدار مهریه در سند نکاحیه بصورت کاملاً روشن ذکر می‌شود ولی در مورد نفقه چنین چیزی نداریم و معمولاً زوج عدد و رقم مشخصی را بصورت کتبی تعهد نمی‌نماید.
همچنین همانطور که گفتیم، به مجرد وقوع عقد، زن مالک مهریه می‌شود، اما چنین چیزی در مورد نفقه وجود ندارد بلکه زن بصورت مستمر و در طول دوران زندگی مشترک و مشروط به ناشزه نبودن، مستحق دریافت نفقه می‌شود.
در توافق نامه مربوط به طلاق توافقی، باید روشن شود که آیا نفقه‌ای بر ذمه شوهر باقی مانده است یا خیر، اگر باقی مانده باید مقدار، شرایط پرداخت و زمان پرداخت آن تعیین شده باشد.
چنانچه زوجین در رابطه با نفقه به توافق نرسند، دادگاه از صدور گواهی عدم امکان سازش خودداری می‌نماید. در نتیجه امکان انجام طلاق توافقی هم میسر نخواهد بود.
توافق در مورد اجرت المثل در طلاق توافقی
اجرت المثل ایّام زوجیت نیز یکی از حقوق مالی زوجه است که در قیاس با مهریه و نفقه در درجه پایین‌تری قرار دارد و بار اثبات این که زن مستحق دریافت اجرت المثل هست یا خیر با خودش است و اگر در مورد آن ادعایی داشته باشد و نتواند مطابق با قانون، استحقاق خود بر اجرت المثل را اثبات نماید، ادعای وی مسموع نخواهد بود.
شرایط قانونی که بر اساس آن زن استحقاق دریافت اجرت المثل ایّام زوجیت را دارد در تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی ذکر شده است و باید «جمع تمام شرایط» وجود داشته باشد.
تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی:
چنانچه زوجه کارهایی راکه شرعاً بر عهده وی نبوده و عرفاً برای آن کار اجرت المثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرّع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می‌نماید. اما در نظر داشته باشید که مبالغ اجرت المثل معمولاً بسیار اندک است.
توافق در مورد نفقه، ملاقات و حضانت فرزندان در طلاق توافقی
حضانت و نفقه فرزند و یا فرزندان نیز یکی دیگر از مواردی است که زوجین باید در مورد آن به توافق برسند.
شرایط طلاق توافقی چگونه است | هزینه طلاق توافقی چقدر است | مراحل طلاق توافقی چیست
شرایط طلاق توافقی
الف) حضانت و نگهداری فرزندان
طبق ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی، حضانت و نگهداری فرزند یا فرزندانی که پدر و مادرشان جدای از یکدیگر زندگی می‌کنند، مادر تا سن ۷ سالگی اولویت دارد و پس از ۷ سالگی اولویت حضانت و نگهداری از فرزند یا فرزندان با پدر است.
همچنین طبق تبصره همین ماده، بعد از سن ۷ سالگی، در صورتی که بین زوجین در حضانت و نگهداری فرزندان اختلاف وجود داشته باشد، دادگاه با رعایت مصلحت فرزند، حل اختلاف و تعیین تکلیف می‌نماید.
ب) نفقه فرزندان
بر اساس ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی، نفقه فرزندان در اصل بر عهده پدر است. بنابراین وظیفه پدر است که نفقه فرزندان را بپردازد (حتی اگر حضانت و نگهداری آنها با مادر باشد).
اما گاهی ممکن است مادر برای بدست آوردن حق حضانت و نگهداری فرزند، پرداخت نفقه را نیز بر عهده بگیرد. در مورد طلاق توافقی اگر چنین توافقی وجود داشته باشد، باید بصورت کتبی باشد و به امضاء زوجین برسد.
پ) ملاقات فرزندان
مطابق با ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی، در صورتی که به هر علتی، پدر و مادر اطفال در یک منزل سکونت نداشته باشند، هر یک از پدر و مادر که طفل تحت حضانت و نگهداری او نیست، حق ملاقات طفل خود را خواهد داشت.
تعیین زمان و مکان ملاقات و سایر جزئیات مربوط به آن، طبق توافق زوجین است و چنانچه زوجین در این رابطه با هم اختلاف داشته باشند، دادگاه تعیین تکلیف می‌نماید.
هر سه مورد فوق الذکر از مواردی است که زوجین باید در مورد آن توافق داشته باشند. این موارد باید در توافقنامه زوجین قید شده باشد، وگرنه دادگاه از صدور گواهی عدم امکان سازش خودداری می‌نماید.
توافق در مورد جهیزیه در طلاق توافقی
مالک جهیزیه‌ای که زوجه با خود به منزل مشترک می‌آورد در هر صورت خود وی است، مشروط بر اینکه به نحوی بتواند ثابت کند وسایل مورد نظر را خود او یا خانواده وی خریداری نموده‌اند.
برای اثبات این موضوع، در بسیاری از خانواده‌ها مرسوم است که از جهیزیه خریداری شده توسط خانواده دختر، لیستی که به “سیاهه جهیزیه” معروف است تهیه می‌نمایند، این لیست به امضاء افرادی از هر دو خانواده عروس و داماد و همچنین خود داماد می‌رسد.
بوسیله لیست مذکور می‌توان اثبات نمود که مالکیت وسایل مندرج در سیاهه جهیزیه، با زوجه است و وی در هر زمانی می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آنها داشته باشد.
یکی دیگر از راه‌های مرسوم اثبات مالکیت زوجه بر جهیزیه، “فاکتور خرید” اجناس است. یعنی چنانچه سیاهه‌ای در کار نباشد و یا برخی از اقلام بعداً خریداری شود و در نتیجه در سیاهه جهیزیه موجود نباشد و یا به هر علتی از قلم افتاده باشد، فاکتور خریدی که در آن نام زوجه یا خانواده وی به عنوان خریدار ذکر شده است، دلیل بر مالکیت زوجه بر اجناس مذکور است.
در هر صورت جهیزیه یکی از اموال و حقوق زوجه محسوب می‌شود و تعیین تکلیف در مورد آن برای صدور گواهی عدم امکان سازش لازم است.
اکنون این سوال پیش می‌آید چنین متقاضیانی که در خارج از کشور ساکن هستند چگونه می‌توانند بدون سفر به ایران به وکیل دادگستری وکالت دهند تا بدون نیاز به حضور ایشان تمام مراحل طلاق توافقی بصورت کامل و قانونی به انجام برسد؟
در پاسخ به این سوال و با استناد به ماده ۳۴ قانون آیین دادرسی مدنی روش‌های ذیل وجود دارد.
روش اول: زوجین، مرد و یا زنی که در خارج از کشور ساکن است باید به سفارت و یا کنسولگری ایران در آن کشور مراجعه نمایند و به یکی از اقوام، دوستان و یا آشنایان خود در ایران وکالت مدنی بدهند تا شخص مذکور بتواند بر اساس همین وکالتنامه به وکیل دادگستری مراجعه نماید و به وی وکالت دهد.
روش دوم: متقاضیان می‌توانند با حضور در کنسولگری و یا سفارت خانه ایران در آن کشور مستقیماً به وکیل دادگستری وکالت دهند.
روش سوم: چنانچه یکی از زوجین در خارج از کشور ساکن باشند و دیگری در ایران حضور داشته باشد، نفری که در خارج ساکن است می‌تواند به سفارتخانه و یا کنسولگری ایران در آن کشور مراجعه نماید و به طرفی که در ایران حضور دارد وکالت بدهد تا وی بتواند بر اساس همین وکالتنامه به وکیل دادگستری وکالت دهد.
